Tameshigiri

Tameshigiri – Van mensen tot matten

Leer over de geschiedenis van het gebruik van het Japanse Zwaard testen. 

Het moderne Tameshigiri is een krijgskunst discipline die zich richt op het uitvoeren van snijtesten met een Japans zwaard tegen een object, meestal tatami, die zich richt op het trainen van de vaardigheid van de beoefenaar met een zwaard. Van oudsher lag de focus meer op het testen van de kwaliteit van de "katana", dus tameshigiri heeft meerdere doeleinden. 

De term Tameshigiri is opgebouwd uit twee werkwoorden, en wel tamesu en kiru wat je kan vertalen als testen en snijden respectievelijk. Zo in de vertaling is dit dan test- cutting,  of test snijden als je dit vertaalt. 

Tameshigiri op een menselijk lichaam

Voor een zwaardsmid was het zeer belangrijk om te weten of de technieken die hij gebruikte bij het zwaardsmeden wel leiden tot de gewenste kwaliteit van het zwaard. Dus deze testte dat soms zelf maar vaak werd er ook een getrainde zwaardvechter of samurai ingezet om dit te beoordelen.

Ook voor de samoerai zelf was het een zaak van leven of dood of het zwaard welke hij droeg kon vertrouwen in de strijd. Deze vorm van trainen is dus honderden jaren oud, en de oorsprong ligt in het gebruik door samurai om de scherpte en sterkte van hun Katana-zwaard te testen. 

Er zijn in oude Japanse geschriften voorbeelden te vinden dat de Samurai willekeurige passanten gebruikte om hun zwaarden te testen. Dit noemde men Tsugi Giri of letterlijk kruispunt moorden. Uiteindelijk kwam hier een verbod op. Ook gebeurde het testen van het zwaard gewoon tijdens de vele oorlogen die woeden in de koto periode. 

Tameshigiri werd genormaliseerd in de Edo-periode (17e eeuw) voor het testen van de kwaliteit van Japanse zwaarden. Alleen de meest bekwame zwaardvechters, vaak samurai , werden gekozen om de zwaarden te testen, om uit te sluiten dat het niet aan de vaardigheden van zwaardtester lag om te bepalen hoe goed het zwaard sneed. Men gebruikte diverse materialen maar ook kadavers en lichamen van veroordeelde criminelen. Tijdens de vroeg edo periode maakt het tokugawa Shongunaat wetten zodat Tameshigiri voornamelijk werd gebruikt als gerechtelijke straf. Vanuit de bushi of krijgersklasse was het een win-win situatie om een crimineel die al ter dood veroordeelt was gelijk werd gebruikt om een zwaard te testen. 

Tameshigiri was niet een straf op zich, er waren vele manieren waarop iemand ter dood kon worden gebracht, zoals in brandsteken, in stukken zagen alsook een kruisiging. Dit hing af van de zwaarte van het gepleegde strafbare criminele feit. Ook seppuku of het rituele zelfmoord viel hieronder. Na het vonnis mochten alleen bekwame zwaardvechters de straf uitvoeren, je spreekt hier dus over de onthoofding van de ter veroordeelde. Het testen van een zwaard op een al ter dood veroordeelde was vaak een extra straf en deze werd vaak meteen uitgevoerd na de daadwerkelijke straf waarbij iemand al was omgekomen. 

Shizai executie (doodstraf door onthoofding)

De kadavers werden aan de hand van de snijwonden bekeken. Bij de mensen die als objecten werden gebruikt werden vaak de technieken en de hoeveelheid lichaam weergegeven op de tang of nakago van het zwaard. Dit noem je een tameshi-mei of saidan-mei. Deze werden doorgaans met goud ingelegd en zorgde voor een enorme stijging van de waarde van het zwaard. Doorgaans zijn deze stukken zeer zeldzaam aan het worden en worden er zeer grote bedragen voor betaald. Het was toen de beste manier om te weten hoe scherp, evenwichtig en resistent en dus kwalitatief het zwaard was. 

Er zijn gegevens bekend dat voor zeer bijzondere zwaarden vaak meerdere lichamen aan elkaar werden gebonden en dat deze met succes door de 7 ruggengraten van op elkaar gestapelde lichamen heen ging. Vaak werden lichamen zorgvuldig geïnspecteerd voordat ze werden doorgesneden om te controleren op ziekte, voornamelijk omdat men geloofde dat ziekte het zuivere zwaard onrein zou maken. Dit zou invloed kunnen hebben op de ziel van het zwaard en dit wilde men uit (bij)geloof voorkomen. 

Foto Tameshigiri Targetrs

Rond 1868, tijdens een overgangsperiode in de Meiji-periode dat overging in modernisering van Japan, werd het testen van het snijden op criminelen illegaal. De lichamen werden vervangen door tatami (matten) met vaak een kern van bamboe om de weerstand, dichtheid en consistentie te hebben al de menselijke testdoelen. 

Moderne Tameshigiri 

Vandaag de dag is Tameshigiri is bijna een martiale kunstvorm die zich richt op het uitvoeren van snijtesten met een Japans zwaard tegen een object - meestal tatami - op de schoonste, efficiëntste en vaak ook meest elegante manier mogelijk. Met de opkomst van Japanse zwaardvechtkunsten met zoals Shinkendo, Tenshin Shoden Katori, Kenjutsu, Yagyu Shinkage Ryu, Shindo Yoshin Ryu, Toyama Ryu, Nakamura Ryu. De ontwikkeling van het puur testen van het testen van het zwaard is vandaag de dag deels verschoven naar de vaardigheden van de beoefenaar gegaan. Vanuit de donkere oorsprong op het testen van mensen is het ontwikkelt tot een belangrijk deel in het beoefenen van en met de katana op materialen met een authentieke oorsprong. 

Je kan nu op youtube tientallen video’s vinden waarmee beoefenaren hun vaardigheden in het tameshigiri  laten zien. Dit doet men vaak met examens en demonstraties. 

Tijdens demonstraties met het zwaard heeft Tameshigiri vooral als doel om de vaardigheid van de beoefenaar te laten zien. Zwaardtechnieken waarbij de tatami nauwelijks beweegt wanneer de katana er doorheen snijdt laten vaak een correcte uitvoering zien.  De meer complexe technieken laten zelfs sneden in de lucht zien. 

Tijdens deze Japanse oefening worden de doelen meestal verticaal geplaatst, zodat het mogelijk is om herhaalde sneden te maken, zelfs als het doel in de lucht is.

Tatami

Met tameshigiri maakt men voor de uitvoering vaak gebruik van tatami. Dit zijn matten gemaakt van rijststro en deze worden gebruikt voor de traditionele Japanse snijtesten. Met de uitvoering zie je soms dat een mat horizontaal op een andere mat is geplaats. De reden hiervan is om een menselijk torso na te bootsen. 

In het Tameshigiri heb je een grote verscheidenheid aan technische uitvoering zoals sneden die diagonale, verticale en horizontale sneden op allerlei mogelijke manieren afwisselen.

Normale sneden in de Japanse zwaardkrijgskunsten zijn bijvoorbeeld de neerwaartse diagonale Kesa-giri (袈裟斬り), opwaartse diagonaal (Kiri-age (切り上げ) of Gyaku-kesa (逆袈裟)), horizontaal (Yoko (横) of Tsuihei), en recht naar beneden (Jōdan-giri (上段斬り), Happonme (八本目), Makkō-giri (真向斬り), Shinchoku-giri (真直切り) of Dotan-giri (土壇切り) ).

Aanvankelijk begint de beoefenaar vaak met het openen van het zwaard door de saya iets naar achter te duwen terwijl hij het zwaard trekt en de zwaardtechniek uitvoert. Uiteraard moet alles met grote concentratie omdat het zwaard een vlijmscherpe kling heeft en als je het verkeerd uitvoert en grote kans is op een ongeluk. Het is dus zeer belangrijk om hier eerst les in te krijgen zodat alles veilig kan verlopen. 

Tameshigiri als krijgskunst

In het tameshigiri vind je vele traditionele rituelen met vele namen voor de sneden en een uitgebreid protocol voor de veiligheid. 

Het lijkt ogenschijnlijk misschien wat simpel maar de complexe sneden die je aanleert als echte aanvallen om die efficiënt en technisch correct uit te voeren is toch heel erg moeilijk en vergt vele jaren van training. Het begin van het pad met tameshgiri is vaak een houten bokuto (houten oefenzwaard,bokken), daarna een iaito of bot trainingszwaard en uiteindelijk het trainen met een shinken of scherp zwaard. Je moet eerst alle basis vaardigheden aanleren van een zwaardvechtkunst voordat je aan tameshigiri mag beginnen. 

Uiteindelijk is dit ook logisch want je moet eerst veilig een katana kunnen gebruiken voordat je focus kan liggen op het technisch verbeteren van je slagen zodat je schone sneden krijgt. 

Je spreekt vaak van lichte tameshigiri als je alleen tatami gaat gebruiken. Vaak werden er ook bamboe gebruikt omwikkelt met tatami omdat dit grote overeenkomsten heeft voor wat betreft weerstand met een menselijk lichaam. De tatami als de huid en de bamboe voor de botten. 

Voor de verschillende doelen zijn verschillende geometrische aspecten van het blad of kling van betekenis. De materialen kunnen verschillen in hardheid, structuur, dikte en flexibiliteit. Wat een belangrijk begrip voor de snede is niku, letterlijk vlees. Dit bepaald de dikte en ook wel de scherpte van het blad. Een stanley mes is zeer scherp maar heeft geen niku of massa achter de snede, dit maak het ongeschikt voor dikkere doelen. Een blad met niku heeft meer massa achter de snede en is veel beter bestand tegen grotere impact met het raken van het blad op de target. Niku', wat eigenlijk het Japanse woord is voor 'vlees' oftewel  het vlees op de snede van een zwaard. Je kan spreken over de mate van ronding en kromming van het ji-oppervlak. Een zwaardblad met niku heeft een kromming en een blad zonder niku heeft een glad en plat oppervlakte. Dit hoeft perse ook niet slecht te zijn, deze zijn vaak iets scherper een ook geschikt voor lichte oefeningen. 

Voor het trainen met het zwaard is het altijd belangrijk een aantal veiligheidschecks te doen. Op de tsuka of handvat of handvat komen krachten te staan, dus belangrijk om te voelen of er geen speling inzit. Ook de mekugi moeten nog stevig in het handvat zitten, dit zijn de bamboe peggen die het blad verankeren in het handvat. Een algemene check om te kijken of het blad nog in orde is hoort ook zeker bij de controle. 

Als de mekugi beschadigd is of ontbreekt, moet er onmiddellijk een andere in goede staat worden geplaatst om elk soort ongeluk te voorkomen.

Na een training doe je onderhoud en maak je de katana schoon. Je haalt de oude olie er geheel vanaf en voorziet deze van een nieuwe laag over de gehele kling. Dit hoeft niet teveel want dit zorgt ervoor dat het hout van schede wordt aangetast. Je kan verschillende bescherming kiezen waaronder choji olie of camellia. Sommige mensen gebruiken een algemene wapen olie zoals een CLP of ballistol, dit zijn geen traditionele oliën maar zorgen wel voor bescherming, want het doel is om het staal te beschermen. Dit doe je door de kling van de van de lucht af te scheiden door middel van de olie. Het kan ook geen kwaad om zachtjes met de koiguchi of opening van de schede op de grond te laten kloppen zodat de vuiligheid eruit kan vallen. 

Een van de meeste gebruikte targets bij tameshigiri is tatami omote oftwel de matten van rijststro. Dit werd al van oudsher gebruikt omdat het in Japan overal te vinden is en een goede consistentie heeft om een katana op te testen. Zoals eerder aangehaald heeft tatami met bamboe een vergelijkbare hardheid als menselijk vlees en botten. 

Voor het testen dompel je deze meestal geruime tijd onder in water waardoor de matten zich volzuigen met water. De consistentie van de de tatami omote verandert door het weken waardoor de sneden schoner zullen zijn. Voor het gebruik laat je ze een poosje uitlekken zodat het geen natte boel gaat worden, dit kan ook zeer gevaarlijk zijn omdat je dan zou kunnen uitglijden. Zorg wel voor een stevige tatami standaard zodat alles veilig kan verlopen.  Je kan met touw de matjes oprollen, doe hier niet te zuinig mee want je matjes zal dan niet snel uitrollen zodat je langer plezier hebt van je tatami. Meestal moet er een houten plug tussen aan de onderkant, trek deze strak aan zodat je mat goed recht blijft staan. 

Tameshigiri Technieken

De verschillende bewegingen die je ziet hebben allemaal verschillende namen en als mensen die vaak deze tameshigiri trainen ervaren vaak het patroon en weten de naam. 

Je kunt zowel patronen vinden voor beginners als enkele voor mensen die ervaren zijn in de kunst van de Tameshigiri. Niet alleen de Japanse maar ook in de Koreaan zwaardvechtkunsten wordt uitgebreid beoefend. In goede Tameshigiri vind je dus niet alleen de correcte techniek met snelheid (tachisuji), de juiste hoek van het blad (hasuji), kracht en momentum van het blad. De richting van nerf van de tatami zal invloed hebben op de moeilijkheid net als de scherpte van het blad. Maar ook de juiste correcte geestesgesteldheid, met zanshin en vastberadenheid welke je alleen kan cultiveren door je met een traditionele krijgskunst bezig te houden. 

Je kan de tameshigiri technieken onderverdelen in beginners tot gevorderden. Beginners oefeningnen zijn, Sayuw Kesa Giri, Sayuw Kesa / Gyaku Kesa Giri, Godan Giri, Rokudan Giri

Gemiddelde technieken zijn, Futo Giri, Yoko-Narabi, Dodan, Tsubame Gaeshi, Inazuma Giri, Gyaku-Inazuma Giri, Nami Gaeshi.

De echte gevorderde technieken zijn Daruma otoshi, Dow Barai, Kasumi, , Kawasemi, Makuri,Mizu Gaeshi,Mizu Guruma,Nuki Uchi,Syo Hatto,Tombo,Zengo-no-teki

Tameshigiri vormen

Conclusie

Vanuit een ver en donker verleden heeft tameshigiri zich ontwikkelt tot een (deel van een)  discipline die je bij vele krijgskunsten terug kan vinden. Voordat iemand zich hiermee bezig gaat houden is het noodzakelijk om je eerst te verdiepen en les te gaan nemen bij een gerenommeerde organisatie. Een tameshigiri katana moet aan vele eisen voldoen zodat alles veilig kan worden beoefend. Uiteraard is het meest logische om hierover advies te winnen bij de leraar van de desbetreffende krijgskunst discipline waar je les krijgt. Deze kan goed advies geven of je al toe ben aan een katana kopen en welke dan geschikt zou kunenn zijn. Mijn persoonlijke advies is om te kijken de gehele kwaliteit van het zwaard, waaronder het handvat en de mekugi, algehele monteringskwaliteit, full tang blad, kwalitatief differentieel of doorgeharde kling, juiste staalsoort, afmetingen, gewicht en goede balans.  Ook is het relevant om te onthouden dat verschillende zwaarden verschillende doelen kunnen hebben en er dus vaak niet 1 zwaard is dat geschikt is voor alle gebruiksdoelen. Hiermee bedoel ik dat een katana welke je gebruikt voor kata waarschijnlijk niet geschikt is voor zware tameshigiri of cutting. 

Hieronder Tatami Omote matten gecut met een practicals plus elite katana van paul chen (Hanwei Forge)