Wat is bushido precies?

Als je belangstelling hebt  voor de Japanse cultuur of het feodale Japan, is de term Bushidō niet onbekend.

Bushido is een traditionele code van eer en ethiek die wordt gevolgd door de samurai, de krijgersklasse in het oude Japan. Het woord "bushido" betekent letterlijk "weg van de krijger".

Deze erecode is gebaseerd op zeven morele waarden, en deze weg gaf een leidraad voor het leven tot aan de dood.

Deze code legt de nadruk op deugden zoals moed, loyaliteit, eerlijkheid, zelfdiscipline en respect.

Wat is de betekenis van Bushidō?

Bushidō in het kanji-systeem is een woord dat is afgeleid van het Chinese “wu shi dao” dat letterlijk de weg van de krijger betekent.  Als je het vertaalt in het Japans bestaat het uit 3 karakters, de eerste 2 武士 de term bushi vormen, de dappere krijger, en de derde of laatste 道, dō de weg.

Dit geeft meteen duidelijk aan wat het is, richtlijnen of handleiding van de weg van de krijger.

Waneer is Bushido ontstaan?

Zo 1616, kunnen wij een eerste werk vinden  getiteld de Kōyō gunkan. Maar het bestond waarschijnlijk al veel eerder in het feodale Japan en werd het mondeling doorgegeven.  De samurai dienden de shogun, een militaire Japanse opperbevelhebber.

De gerekruteerde samurais waren trouw aan hun familie, clan en leider. De gedragscode was hoofdzakelijk militair en gebaseerd op de krijgerscultuur.

Door de grote invloed van het shintoïsme, zenboeddhisme en het confucianisme, kwam de morele en spirituele dimensie steeds meer naar voren. Zeker tijdens de Edo periode, toen er een periode van vrede aanbrak door het tokugawa-shogunaat.

De bushido hielp ermee dat de samurai minder oorlogszuchtig werden door de morale dimensie.

De samurai hielden zich nu ook bezig met kalligrafie en de theeceremonie. In het oude shintoïsme, een godsdienst in Japan, neemt het gezin, en de voorouders een belangrijke positie in. Daar kwam uit voort dat het sterven of de dood respectabel moest zijn: het sterven met eer werd belangrijker geacht dan te leven in oneer.

Vanuit het zenboeddhisme, is het zoeken naar innerlijke rust, het bewust verbeteren van jezelf en het zoeken naar harmonie een belangrijke bijdrage. Het Zenboeddhisme is als sinds de kamakura periode verbonden met de samurai.  Dit geeft ook vorm aan de spirituele dimensie van de samurai-krijger.

Door de invloed van het confucianisme zijn er waarden in de bushido terecht gekomen als rechtschapenheid en welwillendheid. Door trouw tot aan de dood en de loyaliteit aan de feodale heer. Een samuai bekent ook “hij die dient” en dit concept ging door tot mogelijk de dood erop volgde.

Een belangrijk aspect van bushido was het gebruik van het  samurai zwaard. De samoerai beschouwden hun zwaarden als een verlengstuk van zichzelf en behandelden ze met grote eerbied. Het katana zwaard was niet alleen een wapen, maar ook een symbool van status en eer. Het werd vaak gezien als een kunstwerk en er werden jarenlang intensieve trainingen gevolgd om met dit zwaard om te kunnen gaan.

De katana stond bekend om zijn scherpte en duurzaamheid. Het had een gebogen lemmet en werd met de handen gebruikt. De technieken die werden toegepast bij het hanteren van het zwaard waren gebaseerd op precisie, snelheid en kracht. Een goede beheersing van het zwaard was essentieel voor elke samoerai.

De samurai geloofden dat het bezitten van een katana of samurai zwaard grote verantwoordelijkheid met zich meebracht. Ze moesten hun vaardigheden voortdurend blijven verbeteren en zichzelf trainen in de kunst van het zwaardvechten. Het  Japanse zwaard werd ook gezien als een symbool van de bushido-code, aangezien het gebruik ervan gebonden was aan strikte ethische normen.

Als je geïnteresseerd bent in de geschiedenis van Japan of in samoerai-cultuur, is het samurai zwaard een belangrijk onderdeel om te begrijpen. Het symboliseert niet alleen de fysieke kracht en vaardigheid van de krijgers, maar ook hun morele code en levenswijze.

Bushidō en de 7 leefregels.

De erecode van de samurai bestaat uit de volgende 7 principes.

義 Gi: gerechtigheid

Je moet rechtvaardig handelen en mag niet zomaar mensen of tegenstanders aanvallen zonder reden. De samurai gedraagt zich oprecht en zonder aarzeling. Hoe doet wat juist is vanuit zijn missie. Hier is een zeer beroemd citaat van Taira Shigetsuke uit de edo periode (1639-1730): “leef wanneer het goed is om te leven, sterf wanneer het goed is om te sterven”.

勇 Yū: moed

Een samurai kent geen angst en heeft zijn dood al geaccepteerd, vandaar de verbintenis met sakura of kersenbloesem. Hierdoor ontstaat er ruimte voor zelfbeheersing in zijn wapens. Zijn gevecht tot een mogelijke dood is eerbiedwaardig en hij heeft hier zijn geloof in afgelegd. Zijn moed vergezelt hem altijd.

仁 Jin: welwillendheid

De samurai moet zich in dienst stellen van het feodale systeem welke hem bindt aan zijn daimyo, of heer. Tevens moet hij mededogen bezitten en zich in dienst stellen van het goede.

礼 Rei: beleefdheid

Een zeer belangrijke deugd is beleefheid die zich vaak uit in diep respect. Ondanks de wreedheid die essensieel is voor een krijger blijft een samurai altijd respect houden voor zijn tegenstander.  

誠  Makoto: oprechtheid

Makoto is oprechtheid. Een oprechtheid in woorden en daden. Je meent en doet wat je zegt en bent eerlijk, zodra je dit niet doet is het oneervol. Een schriftelijke  overeenkomst sluiten met een samurai was niet nodig want je woord geven moest genoeg zijn: de samurai krijger liegt nooit. Dit is een vorm van respect voor anderen.

名誉 Meiyō: eer

Een zeer veeleisende en strenge eer was de grootste deugd van de samurai.  Er is geen plaats voor mislukkingen en de enige methode om die eer te herstellen is rituele zelfmoord. De Japanse krijgers pleegden harakiri (Japans: 腹切り)  of Seppuku (Japans: 切腹) welke ervoor zorgden dat de eer weer herstelt werd en de schande werd weggewassen.  Het werd vaak uitgevoerd met een wakizashi door het steken in de buik en zonder een geluid te geven een snede aan te brengen in het hart.  Door het opensnijden van de buik gaf de pleger zich volledig bloot doordat ze ervan uitgingen dat de ziel in de onderbuik zat.

Samurai die seppuku pleegt

義 Chūgi: loyaliteit

Een samurai is altijd in de eerste plaats loyaal aan zijn daimyo of heer. Mocht de situatie daar zijn dan zal een samurai zich opofferen tot de dood zou volgen om zijn heer te dienen.  Dit ging ook nauw samen met eer.

Bushido na de afschaffen van de Samurai klasse

Tijdens de Meiji-restauratie (明治維新)  kwam er een politieke omwenteling die het einde inluidde van de heerschappij van de krijgsadel in Japan. Maar toch heeft bushido nog invloed in de japanse moderne geest.  De manier van denken heeft een blijvende invloed gehad waardoor beleefheid en respect belangrijk is in de Japanse cultuur.

Wat is de invloed van Bushido vandaag?

Waarden die je terug kan vinden in bedrijven en het onderwijs om zichzelf continue te verbeteren waardoor je een hoog niveau kan bereiken met je producten en dienstverlening.  Deze drijf naar inspanning en vlekkeloze organisaties met werknemers die tot het uiterste gaan zijn typische waarden die voortkomen uit de bushido-code.

In de krijgskunsten die zijn oorsprong in Japan hebben vind je uiteraard ook genoeg elementen die duidelijk voortkomen uit de bushido code. Waar aanvankelijk de basis concepten als  oorlogszucht en moraal zeer belangrijk waren is dit geevolueerd in zelfbeheersing en concentratie. In het karate, jiu-jitsu, Iaido, Shinkendo, Katori Shinden Ryu vind je uiteraard ook nog de deugd van moed, beleefdheid en eer terug. 

Vandaag de dag wordt bushido nog steeds bestudeerd en bewonderd om zijn principes van eerlijkheid, moed en respect. Hoewel de samoerai zelf niet meer bestaan, heeft hun erfenis nog steeds invloed op de Japanse cultuur. Het is een complexe filosofie met de nadruk op een steven naar perfectie als krijger. Je kan dit hedendage ook toepassen door te streven om een verbeterde versie van jezelf te worden.