Tips voor het kopen van een Iaito

Omdat ik veel vragen krijg over wat nu precies de aandachtspunten zijn waar je op moet letten om een geschikte Iaito uit te zoeken, heb ik een aantal punten geschreven om te overwegen als je een iaito gaat kopen. Het trainen met een geschikte Iaito zal je namelijk helpen om je technieken sneller op een hoger niveau te krijgen.

Wij leveren al lange tijd in vele Dojo’s onze Iaito’s en ongetwijfeld zal je weleens een medestudent zijn tegengekomen die met een Iaito of Shinken van Hanwei of met een geïmporteerde Japanse Iaito traint. Hanwei levert namelijk al 25 jaar functionele katana’s en heeft van alle chinese smederijen de meeste ervaring. Ik heb besloten om voor Hanwei en een Japanse smederij, in dit geval Murayama, te kiezen. Op die manier kan ik het gehele palet waar je uit kan kiezen aanbieden en ben ik in Nederland de meest complete aanbieder voor de serieuze Japanse Zwaardvechtkunst beoefenaar. Hanwei heeft redelijk consistente kwaliteit, er is veel ervaring in de smederij, er wordt geluisterd naar feedback van de beoefenaren en levertijden zijn aanvaardbaar. De keuze om voor een authentieke Japanse smederij te kiezen is eveneens simpel. Murayama is een uitstekende smederij met ervaren ambachtslieden. De gehele Iaito zijn handgemaakt in Japan, dus het blad en eveneens de koshirae. Deze zijn op de hoogte van veiligheidseisen en genuanceerdere aspecten zoals balans, teno-uchi, etc.

Anyway je bent dus na gaan denken om een Iaito aan te gaan schaffen. Het trainen met de bokken kan je nu deels achter je laten, of je wilt bunkai beoefenen, dan wordt er nog vaak naar een bokken gegrepen. In ieder geval heeft je Sensei zijn toestemming gegeven om een Iaito te gaan kopen. Een Iaito is een ongeslepen katana en deze is speciaal gemaakt om mee te trainen.

Eigenlijk een open deur maar het belangrijkste is om wellicht eens met je leraar te praten om wat nu een goede aankoop kan zijn. Je leraar kan je grove en fijne motoriek goed beoordelen, die heeft je vaak bezig gezien en heeft wellicht al een idee over een juiste lengte en gewicht. Per Dojo, dus stijl, wordt er verschillend gedacht over gewicht, lengte en balans, en dus is per persoon per dojo iets anders geschikt.

Ook is het niet slim om impulsief een Iaito te kopen, je hebt veel “rotzooi” op het internet welke wordt verkocht door mensen die zelf niet één of andere vorm van een Japanese Zwaarvechtkunst beoefenen. Je kan beter veel tijd stoppen in het oriënteren wat nu precies voor jou het beste is. Het zou vervelend zijn als je een Iaito koopt die niet in de Dojo gebruikt mag worden, die onveilig is, of er niet aan toe bijdragen om je technieken te verbeteren. Een tip is om je niet te laten verleiden door bedrijven die met groots scheepse marketing, zoals bijvoorbeeld een facebook, wil laten geloven dat die “wonder-Iaito’s” verkopen. Je zal niet de eerste zijn die dan uiteindelijk met een miskoop thuiskomt. In ieder geval is het belangrijk om je goed te gaan verdiepen voor je een Iaito moet gaan kopen, wellicht kan ik daarbij min of meer helpen, ik zal de belangrijkste keuzes de revue laten passeren.

Iaito Blad

De meeste Iaito's zijn lichter om je gewrichten te ontzien en helpen mee aan het ontwikkelen van je spieren en techniek. Techniek is van deze twee  genoemde aspecten het belangrijkste naar mijn idee. In mijn optiek kan je een Iaito zien als een opstap naar een shinken (scherpe katana), hier kan je nu twee kanten op. Dit zal tevens een goede indicatie zijn naar mijn idee of je met een betrouwbare verkoper van doen hebt, zal die sterk naar het één of ander neigen, dan zal dit hoofdzakelijk vanuit marketing of verkooptechnische redenen zijn. Vanuit mijn eigen vroegere ervaring zal ik je aanraden om op te passen. De Iaito moet aan jouw behoeften en verwachtingen voldoen, slaap er dan nog een nachtje over en koop niets impulsiefs. Zet voor jezelf duidelijk op een rij waar je precies mee wilt gaan trainen. De opties zijn Zinc/Aluminium of RVS, beiden onderhoudsvrij en prima staal voor een Iaito. Het soortelijk gewicht van beiden stalen is anders en dit vertaalt zich in het gewicht wat je uiteindelijke Iaito zal wegen en dit vergt dus een duidelijke afweging. Wil je een kleine stap maken qua gewicht, wat je techniek ten goede zal komen dan is Zinc/Aluminium de juiste keuze. Neem je RVS dan komt het soortelijk gewicht in de buurt van High Carbon staal. High Carbon staal is namelijk het staal waar de meeste katana’s van zijn gemaakt, deze zullen dus relatief zwaarder zijn. Wat hierbij belangrijk is mijn inziens is dat door het lichtere gewicht van Zinc/Aluminium, het trainen minder belastend is voor je gewrichten.

Zoals reeds aangehaald is High Carbon staal, het staal waar de meeste shinken van zijn gemaakt, dit staal is namelijk harder en meer geschikt voor een scherpere snede. Door het differentieel harden zal nog een voordeel ontstaan, het veroorzaakt namelijk een relatief zachtere mune (rug), dit zorgt ervoor dat het blad eerder zal buigen in plaats van breken met een raken als het blad iets zal raken met teveel impact.

Nu is het zo dat beiden smederijen rekening houden met de balans van de Iaito en de feel en touch zal van beiden door het soortelijk gewicht iets verschillen.Het soortelijk gewicht van roestvrij staal, waar de Iaito’s van Hanwei zijn handgesmede zijn meer in de richting van High Carbon staal dus dit kan een voordeel zijn als u het maken van de transfer van Iaito tot Shinken. Daarintegen kan het ook een voordeel zijn om qua gewicht minder toename te hebben, dit heb je dus met Zinc/Aluminum. Soorteljik gewicht wordt gemeten in kg/m3. In onderstaand schema zal ik de waarden even aanhalen.

Staal (legering)

Kg/m3

Aluminiun / Zink

2700 - 3400

RVS

7930

High Carbon Staal

7800

Hierin moet je voor jezelf dus een duidelijke keuze in maken. In principe raad ik dus aan om met een Iaito van gehard stainless steel (RVS) of Zinc/aluminium te gaan trainen. Wil je een kleinere stap maken dan neem je Zinc/Alumium, dit is beter voor je gewrichten en techniek. Is het van belang om snel te gaan trainen voor transfer van Iaito naar Shinken dan is RVS voor jou wellicht de juiste keuze.

De Hanwei smederij tempert de Iaito’s op een correcte wijze en hierdoor ontstaat een gehard en robuust blad met de ideale eigenschappen om prettig mee te trainen. De hamon lijn die je erop kan zien is kunstmatig en is aangebracht met een borstel (wire-brushed). De Murayama Iaito komt geheel uit Japan, dit is toch voor veel mensen eveneens belangrijk, en hebben een zeer goede balans. De Murayama Iaito’s zijn dus geheel samengesteld met traditionele materialen voor de serieuze Japanse zwaardvechtkunst beoefenaar. Beiden Iaito’s hebben ook minimaal onderhoud nodig, doordat het niet zal gaan oxideren. Let wel, een Iaito is ook niet geschikt om tameshigiri mee te gaan beoefenen. 

Nog even kort:

Zinc Aluminium

Lichter Gewicht (kleinere overgang)
Kleinere overgang komt ten goede voor Techniek
Minder belasting voor Gewrichten
Uitstekende Balans
Volledig uit Japan

RVS 

Relatief Zwaarder (neigt meer naar Shinken)
Iets meer belastend voor Gewrichten
Goede Balans
Samengesteld in China 

To Bo-Hi or not to Bo-Hi

Een bo-Hi , dat is de lengtegroef in je blad heeft een tweeledige functie bij een Iaito.

Als eerst zorgt deze ervoor dat je Iaito qua gewicht en balans geoptimaliseerd is om correcte technieken uit te kunnen voeren. Doorgaans worden de Iaito’s van Hanwei en Murayama met één enkele Bo-Hi geleverd, dit is in principe voldoende.

De bo-Hi heeft ook invloed op de Tachi-kaze, dat is de auditieve feedback die je krijgt als je een techniek uitvoert. Hiermee kan je nagaan of je snede recht wordt uitgevoerd.

De Iaito van Hanwei of Murayama hebben dus beiden een Bo-Hi.

iaito bo-hi 

Iaito Lengte

Ik wil het nu over de lengte van je Iaito hebben, wat goed bij jou past is afhankelijk van meerdere variabelen. De lengte van je kan dus lastig zijn, omdat er meerdere aspecten  meespelen die ik aan zal halen en cruciaal zijn om jouw technieken te verbeteren.

Als eerst is dat je lichaamsbouw en je verhoudingen, hierbij van belang zijn de lengte van je armen, maar dit is dus afhankelijk van jouw romplengte, en dus de verhouding daartussen.

De eerste trekking ook wel Nukitsuke genoemd moet vloeiend kunnen verlopen, dit zal met een nieuwe Iaito in het begin nogal wennen zijn. Het gewicht is anders, de (koi-guchi) oftewel opening van je Saya is verschillend ten opzichte van de plastic Saya waar je normaal mee hebt getraind. Dit zal zeker niet geruisloos verlopen, als je lengte goed is komt dit later, na heel wat uren trainen. De heupen zouden niet helemaal in hoeven te draaien met deze beweging, wel beweegt deze natuurlijk met je saya mee tijdens Saya biki  (dit is beweging van de schede). Het verschilt ook per uitgangspositie, is dit bijvoorbeeld vanuit Seiza of Tachi waza. Hoofdzakelijk beweeg dus vanuit je heupen en schouders, maar niet met je armen.

Het terugsteken van je Iaito in de saya (schede) moet met hezelfde gemak gaan, eveneens vloeiend in volledige concentratie en waakzaamheid (zanshin). Je lichaam of armen moeten dit in principe zonder te veel moeite moeten kunnen doen. Als het niet “klopt” zie ik en of denk ik aan armen die teveel naar buiten of diagonaal naar boven moeten bewegen om Nukitsuki of Noto vloeiend te kunnen uitvoeren. Wat je natuurlijk wel kan doen is in de Dojo een aantal Iaito’s van medeleerlingen leent om te kijken of deze bij je lichaam passen. Als het te makkelijk gaat  en jij je arm geheel kan buigen gaat dan is je Iaito te kort,  kost het teveel moeite dan is deze te waarschijnlijk te lang. In sommige, toch redelijk gedetailleerde boeken, wordt aangegeven om je zwaard verticaal in ontspannen houding naast je lichaam te laten hangen en deze in een hoek tussen 15 en 20 graden te houden met de kissaki (punt) iets boven de vloer, dit is niet geheel betrouwbaar omdat ik vaak heb gezien dat je op deze manier toch soms niet vloeiend je Iaito kan trekken of in je saya terug kan laten glijden, dit heeft dan vooral met je lichaams verhouding te maken.

Wat veel wordt gebruikt is de Shaku en Bu, een japanse en chinese lengtemaat. Het grappige is dat deze lengtemaat oorspronelijk is afgeleid uit de natuur en is de gemiddelde lengte tussen de knopen op een bamboe stengel. Eén Shaku is 30.3 centimeter en een Bu is 3.03 centimeter. In onderstaand schema kan je de aangeraden gemiddelde lengtes bekijken. 

Als tweede verschilt het per Dojo, sommige stijlen willen vooral een langere tsuka, (handvat). In het Tenshin Shoden Katori Shinto Ryu wordt er anders getraind als in Muso Shinden ryu Iaido, wat ik zelf train.

Als derde is het gewicht en in het verlengde daarvan de balans een belangrijk aspect van je Iaito. Natuurkundig gezien zijn de massa, kracht en snelheid van belang, kijk je in het grotere geheel dan kom je ook nog de zwaartekracht  en relativeits theorie tegen. (dat massa en energie in elkaar omgerekend kunnen worden), maar deze aspecten laat ik voor het gemak buiten beschouwing.

Je brengt met je denken en je spieren je Iaito in beweging (kracht) de massa van je Iaito zal deze zijn lijn willen volgen met een bepaalde snelheid, is de massa, of gewicht kleiner dan komt daar minder kracht bij kijken en zal deze sneller uit zijn baan gaan, iets wat je niet wilt. Je zoekt dus een Iaito die wel vloeiend en met gemak in beweging kan brengen maar met een dusdanig gewicht dat deze wel met voldoende massa en gewicht dus een goede techniek kan maken. Je moet deze namelijk ook weer stoppen op het juiste moment. Er zijn twee rotatie punten, de eerste kan je vinden op de tsuka (handvat). Op deze plek kan je hefboom krachten ontwikkelen waarmee je blad dus een naar gelang je dit gebruikt een correct snede kunnen maken. Het volgende rotatie punt, ook wel balanspunt genoemd, zorgt ervoor het de massa wordt verdeelt. Simpel gezegd het punt waarop je de katana kan laten balanceren op je vinger. Zie foto.

iaito lengteIaito’s verschillen in balanspunt, dit wordt vaak benoemd met agressiviteit, de POB meer naar voren wordt als een agressiever blad beschouwd. De meeste correct gebalanceerde Iaito’s hebben een POB (point of balance) tussen de 12,5 en 18 cm. Ik zie wel smederijen voorbij komen met een totaal incorrect balanspunt, zo heb ik in het verleden weleens een Iaito van Kaneie gehad die een POB van +/- 7,5 cm, die ligt dus veel te dicht bij het tsuka en zal er niet aan toe bijdragen om prettig mee te kunnen trainen. Het gewicht van een gemiddelde Iaito zal tussen de 875 en 1025 gram liggen, maar dit is sterk afhankelijk van je lengte. Doordat vrouwen vaker voor een kortere Iaito zullen kiezen zal deze wat lichter zijn (+/- 100 gram). Dit zijn gangbare gewichten, zal je met een lichtere Iaito gaan trainen dan is dit gewoonweg niet realistich en zal je meer zwabberende sneden gaan maken, met Zinc/Aluminium is dit nog niet niet het geval. Een te zware Iaito kan blessures veroorzaken en zorgt ervoor dat de te grote massa moeilijk is te stoppen en “trekt” de Iaito in zijn jezelf geheel uit balans. Je loopt feitelijk dan meer achter je Iaito aan. Hanwei en Murayama hebben, ook al gebruiken die verschillende staalsoorten een goede balans. Persoonlijk vind de balans van de Murayama Iaito’s heel erg goed, neigen niet teveel naar voren maar geven wel een heerlijke solide gevoel, maar dat is misschien iets meer persoonlijks, eerlijk gezegd.

Tsuka

Wat de totale lengte bepaald van je Iaito is ook deels afhankelijk van de Tsuka (handvat). Het deel van het blad wat tot onder je handvat loopt noem je de Nakago, ook wel tang genoemd. Deels bepaald dit ook je POB, net zoals het gewicht van je tsuba en andere fittingen. Simpel gezegd zijn het twee houten planken waarin de tang is uitgebeiteld en door een wikkeling en twee bamboo pinnen (mekugi) bij elkaar wordt gehouden. Wordt er te zacht hout gebruikt of gaan smederijen niet nauwkeurig om met deze kwaliteitseisen dan kunnen gevaarlijke situaties ontstaan. Uw Iaito moet dus altijd demontabel zijn om dit te kunnen controleren, doe dit ook altijd zelf u een nieuwe Iaito heeft gekocht. (ook al is het niet bij mij).

Een langer blad en meestal dus zwaarder blad heeft een langere tsuka nodig als een korter blad voor een goede balans. Met de lengte van je Tsuka kan je eveneens spelen met je POB, hoe korter des meer je POB naar voren zal gaan liggen, omdat het gewicht anders verdeelt gaat worden. Een tip van ik van een zeer hoog gegradueerde Iaido-ka heb gekregen is het volgende. De lengte van je tsuka moet minstens zijn, de lengte tussen je elleboog en de plek waar je pols je arm raakt. Maximaal moet de lengte ongeveer drie keer je hand zijn, maar dit is sterk afhankelijk van de stijl die je beoefend. In het Muso Shinden ryu Iaido wordt vaak de twee vinger regel aangehaald, dus twee handen en twee vingers, dit zal doorgaans tot een handvat lengte van tussen de 20 en  25 cm lijden. Wil je hier sterk aan vasthouden, door aanraden van je Sensei, of vanuit jezelf dan is een custom Iaito de beste keuze.

De dikte van je Tsuka zal het Tenouchi principe beïnvloeden. Te=hand,  No=van Uchi=binnenkant, oftewel binnen in je handen. Dit is een belangrijk aspect want op dit punt maak jij contact met je Iaito, dus de grip die jij hebt op je tsuka. Qua krachtverdeling van de handen kan je ervan uitgaan dat naar de duimen toe het minst is, oftewel de pinken houden het sterkste vast. Is je handvat dus buitensporig dik of smal dan zal dit nadelige invloed hebben op je controle.

Om tsuka bij elkaar te houden en om goede grip te hebben is het handvat omwikkelt met Ito (wikkeling). Dit kunnen verschillende materialen zijn, veel gebruikt is katoen omdat dit zweet absorbeert vinden veel mensen dit prettig. Eveneens zie je vaak zijde, suède en leer. Wat belangrijk is dat de wikkeling strak om de de tsuka heen zit en niet gaat bewegen na langere tijd trainen. De mate van gedetailleerdheid is vaak een aanwijzing in hoeverre een professional bezig is geweest. De witte gedeelten tussen de wikkelingen op de tsuka worden diamonds genoemd, als dit er netjes en gelijk op zit dan kan je uitgaan van een hoge mate van betrokkenheid. De wikkeling wordt om-en-om aangebracht uit veiligheidsoverwegingen, zal namelijk een deel breken dan zal deze niet in één keer het handvat losraken.

Er komen dus nog heel wat zaken bij kijken en het kiezen van het juiste blad lengte van je Iaito is dus vooral een individuele  aangelegenheid. De bladlengte van een Iaito wordt vaak weergegeven met een Japanse maat, dat zijn de Shaku en Bu. (1 shaku is 30.3 centimeter en 1 bu is 3.03 centimeter). Wat me de laatste tijd opvalt,  ik verkoop namelijk al meer dan 10 jaar Iaito’s dat er spelers op de markt komen die met agressieve marketing zoveel mogelijk “produkten” aan de man proberen te brengen, zonder in te gaan op wat nu precies een juiste keuze zou kunnen zijn.

Ik vind het persoonlijk een goede ontwikkeling dat ik met een japanse smederij samenwerkt die de mogelijkheid nu aanbiedt om een persoonlijke dus custom Iaito samen te kunnen stellen. Sowieseo natuurlijk de correcte lengte, saya, same en fittingen. Uiteindelijk is het een verlengde van je ziel en wordt dat weerspiegelt in je Iaito.

Zit je eraan te denken om een Katana aan te willen schaffen, dan ben je natuurlijk ook aan het juiste adres, wij hebben een diep en breed assortiment in samurai zwaarden. Wij verkopen al onze artikelen voor decoratief gebruik. 

Met vriendelijke Groet,

Jordy Klaver

www.samurai-katana-shop.nl

Strengweg 1 C
1969 KP Heemskerk
Tel: 06 55696938