Alles wat je moet weten over de Scherpte van een Katana: Geschiedenis, Geometrie en Gebruik
De Katana is een wapen waarbij kracht en ambacht samenkomen en is niet voor niets één van de grootste culturele symbolen van Japan.
In de strijd is bovendien de dodelijkheid legendarisch in geoefende handen. Vele zwaardliefhebbers en zwaardvechtkunstbeoefenaren beweren dat de Katana het scherpste zwaard is op de wereld.
Maar hoe scherp is precies nu zo een Katana?
Is een Katana scherper dan een europeees middeleeeuws zwaard of een chinees zwaard? Zijn er verschillende gradaties of niveaus? En hoe weten we precies of een zwaard scherp is?
Wie gebruikten nu zo een Katana?
De "Samoerai" komt oorspronkelijk uit het feodale Japan (tussen 1000-1900) en letterlijk betekent dit "Hij die dient". Dit is een verwijzing naar een elitetaire krijger die zijn Daimyo of Heer dient en daarbij de Bushido volgt. Een Samoerai is een bedreven en bekwame vechter met allerlei wapens waarbij zijn Katana en Wakizashi zijn primaire wapen zijn met contact gevechten.
De samurai is nauw verbonden met de keizerlijke familie en de shoguns die deze krijgers beschermden. Vanuit de machtspyramide diende een Samurai eerste een Daimyo en daarboven stond de Shogun.
Een Samurai ging ten strijde in zijn Yoroi harnas en uiteraard met zijn Katana en Wakizashi, de daisho. Daarbij volgende een Samurai de bushido, de weg van de krijger. Dit is een erecode die bestaat uit 7 principes die een samoerai nauwgezet moeten volgen, waaronder eer, moed en loyaliteit.
De Japanse zwaarden hebben in eeuwen een ontwikkeling doorgemaakt door de veranderende stijl van vechten en adapteerde soms mee op de bepantseringen van de Japanse vijanden. Een voorganger van de Katana was de Tachi, die door de Samurai te paard werd gedragen.
Een Katana heeft een iets mindere kromming dan de tachi en wordt ook anders gedragen. Doordat een Katana met de snede naar boven werd gedragen kon deze in één vloeiende beweging uit de obi worden getrokken waarbij het trekken direct overging in het snijden. De tsuka verhouding ten opzicht van de kling is staat in een betere verhouding dan bij de tachi zodat een Samurai betere controle en stabiliteit had over zijn Katana.
Is een Katana scherper dan andere zwaarden?
In contact gevechten en duels is een Katana een formidabel wapen in de handen van een goed getrainde Samurai krijger door de geweldige snelheid waarmee deze kan worden getrokken. Maar is zo een Katana nu scherper als bijvoorbeeld een middeleeuws zwaard uit Europa?
Door het differentieel harden is de snede of Ha van een Katana zeer hard, inin de Rockwell harndess scale zal dit tussen de 58 HRc en 62 HRC uitkomen. Een zeer harde snede kan je ook zeer scherp slijpen maar de risico op scheuren of afbrokkelen van de snede zal daardoor ook groter zijn, denk dan aan een scheermes.
De authentieke Japanse katana’s gemaakt van ambachtelijk Tamahagane doen voor wat betreft scherpte nauwelijk onder bij de moderne staalsoorten. Maar als je puur kijkt naar de scherpte en niet naar de mate waarop een snede een klap kan absorberen dan lijkt momenteel een zwaard gemaakt van Wootz Damascus-staal de recordhouder. Maar dit is dan een zwaard zonder niku, hier gaan we later dieper op in.
Maar de scherpte met harheid en de rug met een groot absorberend vermogen in combinatie met de techniek waarmee deze kon worden gebruikt maakte de Katana een zeer dodelijk wapen. Ze zijn scherper dan de Middeleeuwse europese zwaarden maar daarbij moet worden meegenomen dat het in Europa zeer gebruikelijk was dat daar de krijgers een zwaar gepantserd stalen harnas droegen. Een zwaard moet daarbij ook vooral slagkracht hebben te samen met een dodelijke scherpte. Een Katana was uiteindelijk ook wel geschikt om zware bepantserde vijanden opponenten tegemoet te treden, de Japanse smeden maakten als reactie op tegenstanders met dikke harnassen bredere en dikkere katana’s.
Maar zoals reeds aangehaald moet een scherpe snede wel gedragen worden op een blad die veel impact kan absorberen, anders loop je een groot risico dat een snede snel zal choppen waarbij er delen afbrokkelen.
Scherpte van een Katana in niveaus
Als je denkt dat elke zwaard met het uiterlijk van een Katana scherp is dan is dat niet correct. Er zijn afhanelijk van de mate van ervaring een aantal scherpte niveaus die zwaardvechtkunst beoefenren kunnen hanteren. Ze zien misschien het zelfde uit maar de mate van scherpe is totaal anders.
Iaito – Botte Katana
Voor training gebruiken zwaardvechtkunst boefenaren een Iaito, dit zijn oefen zwaarden met een botte rand maar vaak nog wel een scherpe punt. Deze zijn gemaakt van zinc aluminium of RVS zodat deze ook weinig tot geen onderhoud behoeven. Deze zwaarden zullen niet geen roesten maar de saya zal door het vele gebruik wel wat aandacht nodig hebben zo nu en dan. In het Iaido, dat kan worden beschreven als de kunst van het snel en vloeiend trekken van het zwaard, gevolgd door een aanval, gebruikt men meestal een Iaito. Het trainen met een Iaito is vanuit veiligheid, het trainen met een scherpe Katana kan tot grote verwondingen leiden.
Scherpe Katana met Niku
Deze bladen met veel Niku is wat je doorgaans ook terug kan vinden bij authentieke antieke Japanse zwaarden. Dit niku of vlees hadden de zwaarden nodig om door harnassen heen te snijden. De snede is toch heel scherp maar heeft ook een stevige rug of kern voor versteviging.
Niku dat letterlijk in het Japans "vlees" betekent is de vorm van het bladoppervlak tussen de shinogi, of rug, en de scherpe rand. Een zwaard met veel niku heeft de doorsnede min of meer van een mossel, met een rond en wat dik uiterlijk. Over het algemeen is een Katana met veel niku iets minder scherp als een Katana zonder Niku. Deze zwaarden zijn niet zozeer ontwikkelt om door tatami matten heen te snijden door de relatief hogere weerstand van de kling tegen de targets. Daarintegen zijn Katana’s met veel niku wel duurzamer en zullen ze foute techniek niet snel choppen.
Zie hier een afbeelding met links een doorsnede met niku en recht een v-shape katana zonder niku
Scherpe Katana zonder Niku
Deze zwaarden hebben de scherpste sneden, die zonder problemen door tatami, papier en andere geschikte doelen kan snijden zonder problemen. Een Katana met zo een vlijmschere snede is gemaakt voor cutting en in geoefende handen en dan kan je deze met chirugische precies hanteren.
Op welke materialen kan je een Katana gebruiken?
Een scherpe Katana is uitermate geschikt om te snijden maar je kan niet voorbij aan het feit dat degene die de Katana hanteert wel over de juiste technieken moet beschikken. Alhoewel je in films soms minuten lange gevechten ziet was de realiteit vaak een korte confrontatie waarbij een aantal sneden genoeg waren om een tegenstander uit te schakelen. Als een aanvaller snel genoeg was dan was het met één snede vaak al genoeg om een tegenstander dodeljk te verwonden.
Tameshigiri op veroordeelden was ook gerechtelijke sanctie en daarbij werden de gestrafden onthoofd, dit werd met één snede voldaan.
Hoe test je de scherpte van een Katana
1) Tameshigiri
Om de kwaliteit en de scherpte van de Katana’s te testen is er in Japan een lange traditie van Tameshigiri. De term Tameshigiri is samengesteld uit twee Japanse werkwoorden, namelijk "tamesu" en "kiru", wat respectievelijk "testen" en "snijden" betekent. In de vertaling zou dit dan "test-snijden" zijn. Dit testen gebeurde op allerlei manieren zoals kadavers van dieren en ter dood veroordeelde mensen. Vandaag de dag lligt de focus meer op de technieken van de beoefenaar in plaats van de kwaliteit van de Katana. Ook de zijn gelukkig de targets tatami matten en bamboe stengels geworden. De scherpte en techniek van het Katana kan je aflezen uit hoe clean de targets zijn doorgesneden.
2) Papiertest
Deze papier testen zijn niet geheel betrouwbaar omdat je hiermee ook wel het eean kan beinvloeden. De meeste scherpe zwaarden moeten uiteraard zonder problemen door een papier heen kunnen snijden. Het hangt er ook wel een klein beetje vanaf of je het papier goed recht en strak houdt. Een katana-blad met heel veel Niku zou wellicht iets minder goed door deze test komen maar op het slagveld zal deze beter tevoorschijn komen. Een Katana met een zeer dunne scheermes gestylde snede doet deze test perfect maar zal met echte impact snel afbrokkelen.
3) Backyard cutting
Om je Katana te testen kan je allerlei doelen gaan verzinnen, zoals melkpakken, frisdrank flessen, fruit en nog veel meer. Het probleem kan soms zijn dat sommige materialen niet goed vast kunnen worden gezet en qua textuur niet geheel overeekomen met een de menselijke vlees en botten. Dat is namelijk met tatami en bamboe wel het geval. Je maakt grote kans op schade van je blad en een Katana is geen bijl of honkbal knuppel. Als je de juiste veiligheidsmaatregelen in acht neemt kan je hier best wel plezier aan beleven maar het goed geen recht aan de eer die een Samurai zwaard verdient.
4) BESS-test
Met een Bess test kan je wetenschappelijk de scherpte van je zwaarden meten. De standaard die wordt gebruikt om de scherpte van messen te bepalen, heet de BESS: Brubacher Edge Sharpness Scale. Deze schaal is ontwikkeld door Mike Brubacher, met een achtergrond in sensor- en testontwikkeling in verschillende industrieën. De BESS-standaard is één van de meest gebruiksvriendelijke methoden om de scherpte van een zwaard te bepalen. Met de test snij je met één beweging een synsthetisch draad door en een apparaat meet de maximale druk die wordt uitgeoefend.
De BESS is een obectieve meting van de rand scherpte van een Katana.
Wat weten we nu over scherpe Katana’s?
Het antwoord op deze vraag is niet enkelvoudig te beanwoorden doordat elke Katana ontwikkelt is voor een bepaald doel. En deze doelen kunnen zeer uiteenlopen zodat het relevanter is om het juiste zwaard te zoeken voor de doelstellingen die je ermee voor ogen hebt. Je hebt extreem scherpe Katana’s zonder Niku maar deze zullen met zware impact sneller afbrokkelen. Een Katana met Niku is duurzamer door het massievere blad en je kan deze meerdere keren polijsten. Hoewel je dus verschillen hebt in sterkte tussen diverse soorten Katana’s kan je niet voorbijgaan aan de schoonheid en aantrekkingskracht die een Katana heeft op de liefhebbers van de Japanse cultuur. De mate van scherpte zal altijd een onderwerp zijn voor discussie maar voor een zwaardvechtkunstbeoefenaar is het zeer belangrijk om eerst voor jezelf duidelijk te onderzoeken waar je nu precies naar op zoekt bent.
Wij van Samurai Katana Shop zijn altijd bereikbaar om advies in te winnen over de scherpe Katana. De zogenaamde beaters onder Katana’s hebben een vlijmscherpe snede in zijn zeer geschikt voor tameshigiri.
