In vele oude geschriften en woodblockprint over de samuraikrijgers klasse komt dit duistere ritueel terug en wordt er verslag van gedaan. Wat is precies de reden achter dit gebruik op welke manier heeft het nog invloed op de Japanse maatschappij?
Wat is Seppuku (Hara Kiri)?
Seppuku is een traditionele vorm van zelfmoord van een samurai uitgevoerd met een vlijmscherpe wakizashi waarbij de buik wordt opengesneden en een snee toebrengt in het hart zonder geluid te maken. Volgens verslagen is dit één van de meeste pijnlijke manier om te sterven.
Seppuku heeft als doel om schande en oneervolheid te ontlopen. Het idee hierachter is dat door het openen van de buik het individu zich volledig blootgeeft en volgens de Japanse traditie wordt geloofd dat de ziel van een persoon zich in zijn onderbuik, ook bekend als "hara", bevindt.
Zo rond de 12e eeuw vinden de eerste zelfmoord rituelen plaats. Het hangt ook samen met de opkomst van de samurai clans waarbij steeds grotere nadruk kwam op eer en loyaliteit. De seppuku werd exclusief gebruikt door de hogere krijgersklassen die werden bekleedt door de samoerai. Het was een methode om eer te herstellen, boete te doen voor misdaden of om gevangenneming te vermijden (sokutsu-shi). Er waren ook redenen om een meester in de dood volgen (junshi of oibara).
Het seppuku was de meeste nobele manier om te sterven voor een samurai.
Het schil tussen seppuku en harakiri
Seppuku wordt ook harakiri (腹切り) genoemd, dat letterlijk: "de (onder)buik opensnijden" betekent. Hara betekent "buik" en kiri betekent "opensnijden". Een aantal andere betekenissen zijn hiervan afgeleid. Doorgaans worden de termen seppuku en harakiri door elkaar gebruikt, maar in praktijk was harakiri een versie van seppuku, die uitgevoerd werd door gewone mensen (niet samurai) zonder hulp van een kaishakunin.
Het uitvoeren van Seppuku
Na een nederlaag op het slagveld werd seppuku snel en zonder veel ceremonie uitgevoerd. Zodra de Seppuku op vrijwillige basis werd uitgevoerd was er werd wel veel aandacht voor de ceremonie. Er werd vaak een geschikt locatie gekozen bij een shinto tempel of binnenshuis. De samoerai droeg een witte kimono en schreef een sterfgedicht. De samoerai droeg dan zijn doodsgedicht voor om zijn gedachten en emoties te uiten.
Er werd een laatste maaltijd geserveerd waarbij als laatste gang de wakizashi of tanto op een dienblad werd aangeboden.
De snede in de hara of buik werd gemaakt met een wakizashi of tanto en verliep horizontaal van links naar rechts. Indien haalbaar tijdens het seppuku werd vervolgens een verticale snede gemaakt in de richting van de aorta. Ondanks dat de samurai altijd trouw verbonden was met zijn Katana, koos men voor de meer handzame wakizahsi, dit door zijn kortere lengte.
Om eerverlies te voorkomen diende de pijn zonder een kik te worden doorstaan. Om die reden was de kaishakunin van cruciaal belang omdat deze de genadeslag moest geven. Deze genadeslag was een onthoofding en werd gedaan op moment dat de samurai zijn nek aanbood of een ander teken gaf.
Het 'jūmonji giri was een zwaardere vorm van seppuku omdat er geen kaishakunin aanwezig was om het lijden snel te beëindigen. Een Samurai die jumonji giri uitvoerde, leed in stilte tot hij doodbloedde, met zijn handen over zijn gezicht.
Het seppuku ontwikkelde zich tot een sterk geritualiseerd schouwspel waarbij het bedoeling was dat de tweede man of kaishakunin niet volledig het hoofd afsneed maar dat er genoeg vlees overbleef zodat het hoofd precies tussen de handen van de seppuku pleger zou vallen. Op die manier leek het net of de samura zijn eigen hoofd vasthield.
De vrouwen die seppuku (jigai) pleegden vonden hun benen vaak samen zodat ze een fatsoenlijke houding zou hebben in de dood en maakte een snee in haar hals.
Waarom werd seppuku in de maag gedaan?
In Japan geloofden zij dat de ziel in de buik rustte zoals in vele delen in het oude Azië. Met het opensnijden van de maag kon de geest vrijkomen. Er is ook zeer veel moed en kracht voor nodig om zonder aarzelen of geluid te maken op deze manier een einde te maken aan je leven. Tekenen van zwakte werden gezien als oneervol en laf.
Werd Seppuku vrijwillig gedaan?
Je hebt In het seppuku twee manieren om deze uit te voeren en dat is op vrijwillige basis of een verplichte vorm. De vrijwillige sepppuku was om de eer te herstellen na een nederlaag, misstap of gevangenenneming door een binnenvallende andere samoerai clan of leger. Ook het volgen in de dood van hun Daimyo was op vrijwillige basis. Een oneervolle dood was voor een samurai zeer schandelijk en zou aanzienlijke schade aanbrengen aan hun reputatie.
Niet vrijwillige seppuku vond plaats als deze als straf werd opgelegd aan een samurai die misdaden had gepleegd.
Verplichte seppuku werd toegepast als doodstraf voor samoerai die in ongenade waren gevallen door verraad of gewelddadige misdaden. Tijdens veldslagen of grote conflicten tussen clans kon seppuku worden geeist door de winnaar zodat alle weerstand hiermee werd weggenomen.
Bij verplichte seppuku werd het zwaard zonder handvat, gewikkeld in een stuk witte doek of papier, aan de samoerai gegeven om ervoor te zorgen dat hij niet zou terugvechten.
Het hoofd van gewone criminelen werd zonder enige ceremonie afgehakt; alleen samoerai mochten hun eigen buik open snijden.
Zelfmoord vandaag de dag in Japan
Seppuku werd officieel verboden na de Meiji-restauratie, maar de opvatting van een eervolle dood blijft voortbestaan. In Japan is tot op de dag van vandaag zelfmoord steeds een aanwezig fenomeen in de Japanse samenleving, maar het oude ritueel wordt natuurlijk niet meer uitgevoerd. Over het algemeen werd de mogelijkheid om seppuku uit te voeren beschouwd als een daad van eer en niet als een straf.
