Ik heb roest op mijn Katana-Blad - Wat valt eraan te doen?

Het belangrijkste is natuurlijk om te zorgen dat er geen roest kan ontstaan op je kling door deze goed te onderhouden met olie. Maar goed, dit is helaas vergeten, of te lang geleden gedaan, en nu heb je wat aanslag of vliegroest op je zwaardblad zitten.

Je haalt je zwaard uit de schede en tot grote ontsteltenis vallen er lichte roestvlekjes te zien op je zwaard-kling. Soms ziet dat eruit als een licht bruine transparante vlek of wellicht al een donkere tot zwart uitziende aanslag. Met wat handigheid valt hier gelukkig zelf nog wel iets aan te doen, je hoeft niet te ongerust te zijn. Ik maak hier wel een duidelijk onderscheid tussen een authentieke Japanse nihonto of een moderne productie katana. Met een authentiek Japans zwaard zou ik eerst inlichtingen gaan inwinnen bij een Japanse zwaardspecialist, deze kan dit beter beoordelen. Waarschijnlijk wilt deze graag het blad eerst zien voordat er een plan van aanpak kan worden gemaakt. Het is wel zaak dat er snel een lichte laag van olie op wordt aangebracht om het proces van roestvorming te stoppen, dit zit standaard in een onderhoudsset. 

Mijn aanbevelingen hier gaan dus over de minder kostbare moderne Japanse zwaarden die bij verschillende smederijen kunnen zijn geproduceerd. Denk hierbij van Chinese, Cambodjaanse, Thaise of Duitse zwaard zwaardproducenten.

Hoe ontstaat nu precies die vliegroest?

Het oxideren of roesten is een natuurlijk en chemisch proces. Door het ijzer in het staal met zuurstof en water in contact komt, komt het proces van roesten in gang. Hoe komt er vochtigheid of water in contact met het blad, die kan diverse redenen zoals een hoge omgevingsluchtvochtigheid,  zweet van je handen of wellicht heb je tameshigiri beoefend en zat er vocht in de materialen.

Het belangrijk om de roestfilm van het blad te verwijderen.

Omdat we praten over een oppervlakkige roest is kan je deze wellicht nog verwijderen met de normale onderhoudsprocedure van je zwaard. Hiervoor heb je de Uchiko bol voor nodig, waar een lichte polijstpoeder in zit. En uiteraard de olie die je normaal gebruikt om je zwaard mee in goede conditie te houden.

De eerste stap is om de olie aan te brengen en te zien of je hiermee de bruine kleurvorming mee kan verwijderen. Wellicht dringt de olie door in de roest en lukt het hiermee. Hiermee moet je wel wat geduld hebben, probeer het een paar keer en laat het rustig inwerken.

Lukt dit niet dan zou ik doorgaan naar de tweede stap en zou ik de Uchiko bol gaan gebruiken, je brengt deze op de normale wijze aan en probeert met het rijstpapier de beginnende oxidatie te verwijderen.

De door behandeling met Uchiko, die voor een zeer lichte polijsting zorgt en goed het vocht absorbeert heb je goede kans dat de opgehoopte roestdelen verdwijnen nadat je deze met rijstpapier probeert te verwijderen. Het is wel zaak om rustig te werken te gaan, het uchiko poeder kan snel de glans van het zwaardblad aantasten. Je moet dus niet te veel druk gaan uitoefenen om het zwaard niet te beschadigen.

De derde stap is vervolgens om toch wat agressiever tewerk te gaan omdat de roest waarschijnlijk al wat minder oppervlakkig is. Let op, hierbij ga je toch wel echt het oppervlakte van je Katana-blad aanpakken. Ik maak hierbij ook wel onderscheid tussen de verschillende oppervlakte gebieden van je kling. Er zijn delen van je die complexer in elkaar zitten voor wat betreft de polijsting.  Een beginnende roest op je ha of hamon of ter hoogte van je kissaki op de yokote lijn is moeilijker te verhelpen zonder dat je de polijsting echt gaat verpesten. Ik zou dit liever aan een professional overlaten. Heb je op de mune of rug of in je bo-hi of ter hoogte van de shinogi ji een plekje dan kan je dat met een licht polijstmiddel aanpakken. Nogmaals, dit doe je niet bij een authentieke Japanse Katana.

Ik gebruik hier zelf commandant 5 voor, dit is een lichte krassenverwijderaar, en dit komt uit de auto-industrie Hiervoor kan je het beste een microvezel polijstdoekje gebruiken.

De polish is medium en verwijdert dus aanslag en mogelijk de beginnende roest.  Het is een water gebaseerde en oplosmiddelarm polijstmiddel die dus niet doorwerkt in het staal. Je moet deze wel geheel verwijderen als je klaar bent met dit laatste redmiddel. Hierna moet je echt staal gaan weg polijsten of met wetschuurpapier aan de slag, dit is geheel niet voor de beginner.

Ik gebruik zelf altijd een microvezel doekje, deze polijstdoeken zijn sterk, zacht, wasbaar en pluizen niet snel. Je probeert eerst zonder het polijst middel om te kijken of je nu de hardnekkige aanslag kan verwijderen. Werkt het dit alsnog niet dan tip je een klein beetje polijstmiddel op het doekje en wrijf je zachtjes over de vlek of het hiernu mee weggaat. Naargelang je harder drukt zou je het nu weg moeten kunnen polijsten. Heeft dit nog steeds geen effect dan moet je echt naar een professionele polijster om advies in te gaan winnen. Zoals aangegeven, doe dit niet op de Hamon want je zal hier nu zeker weten een verschil gaan zien in de polijsting. Deze oplossing is alleen geschikt voor de mune of achterkant en de shinogi-ji.

Restauratie door een deskundige polijster is duur en staat alleen in verhouding als het zwaard zelf ook enige waarde heeft. Voorkomen van roest is dan ook van groot belang.

Wat kan ik doen zodat mijn Katana niet gaat roesten?

Om een Katana-blad goed te beschermen is regelmatig oliën de beste bescherming. Berg de zwaarden op in een omgeving met een lage luchtvochtigheid en zorg ervoor dat het blad na aanraking met de handen weer goed opnieuw in de olie wordt gezet. Het is sowieso niet aan te raden om de kling met de blote handen aan te raken omdat je huid altijd vocht afgeeft en er een filmpje van vocht en vetlaagje achterblijft. Dit is de reden dat je vingerafdrukken kan afnemen.  Lees hier meer over het onderhoud van je Samurai Zwaard.